Saturday, December 1, 2007

DALJIRE: ("........Inta UDUB Colaad Qabo")

By A. Geeljire


Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo.

Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo.

Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Dubbe: Koormeer yare dhe. Tolow waxani illayn kormeer ma ahayne ma faalkii baa yihdi dhawr albaab isa soo taag?

Doolaal:Malaa idinka sina laydinka ammaan heli maayo? Madaxweynuhu hadduu shaqadiisa qabsado iyo had walba waxbaa ka sheegaysaan. Waar isla yaaba haddaba nimanyow.

Dubbe:Wasiiraddu ma carruur dugsi laga xaadirinayaa muxuu ka soo eegayay inay joogaan iyo in kale? Kormeer waxa loo maraa inaad indhahaaga ku soo aragto sida ay ku sugantahay halkaad tegeysaa iyo xaaladdeeda dhabta ah waxna ka beddeshid wixii dhiman ee aad aragto. waa maxay intaad wariyeyaasha hoosta ka war geliso kolba meel is hor taag oo wasiirkii mee dhe oo dabadeed ka noqo? Wasiiradu sawkuwan isaga hoos tuban ee shidaalka ka shaxaadaya? Ama dacwoonaya ee leh Cawil baa miisaniyaddii na siin waayay ee nagala hadal.

Teeda kale sawka og inaanay wax qorshe ah oo ay ku shaqeeyaan jirin meeshana uu qabyaalad uun u geeyay. Kormeer yare Ina Rayaalow Kaashif baad tahay. Wallaahi inaan u gabyi

Doolaal:Waar gabayna garan mayside waxaa iska dhaafoo inaanu idaacaddii keenay? Maxaydin iminkana odhan haddaba waa yaabe?

Dubbe:Horta haddaa keenteen waa arrin wanaagsan. Waxase ka horraysa anigu ma idin rumaysanayaa? Dee waa maya. Illaa aan dhegahayga ku maqlo iyadoo leh “Halkani waa radio Hargeysa, idaacaddii cusbayd ee raagtay oo ku hadlaysa codka JSL” oo meel walba laga soo sheego in la maqlayay. Ta kale nacasnimadiina ma in iminka la idinku amaano ayaa rabtaan?

Doolaal:Oo waayo saw waxaanu qabannay oo ammaan ku mutaysannay maaha?

Dubbe:Waaryee Doolaal. Waar inaadeerow bahshan nacasnimo la yidhaa halkaan kaaga soo daweeyaa? Qoodhaa iyo xeraddaa ma kaa dhab baa?

Doolaal:Why not? Yes. Waa iga dhab.

Dubbe:Dee waa Because. Haye. Bal horta marka hore aburkaaga aggaa iiga jeede oo markay ilkaha hoose qaar ku maqan yihiin kelmadaha ssss ku dhamaada sida Yes laguma xejiyo carrabka illayn qaadkii baad soo tufaysaa. Waar annagaa wax aragnay.

Ta kale ma bahashaa toban miisaaniyadood ku darsateen ee lixda sanno la maqnaydeen baad ammaan ku doonaysaan? Fariiddo!

Waar bal aan dhanka aad wax ka fahamto kaa tusee. Bal waxaad ka soo qaaddaa inagoo halkan mafrishka ku soo dhacnay iyadoo labadii ah inagoon qaad sidan oo magaaladoo dhammina qayilayso.

Doolaal:Haye.

Dubbe:Oo dabadeed mid u dirannay oo lacag u dhiibannay?

Doolaal:Haye.

Dubbe:oo dabadeed aynu ninkiiba weynay

Doolaal:Oo xagguu qabtay dee?

Dubbe:U kaadiyoo. Jabba waaka dambeeyee. Oo dabadeed berri oo kale uu iska yimi. Oo yidhi qaad ma sidee keena lacag aan idiin doono qaad kale eh.

Doolaal:Oo sabab?

Dubbe: Bal adba. Oo miyuu weligiiba sabab sheegay. Haddana waa u dhiibnay. Illayn xaraaradda iyo dubaabkii waad garannaysaaye.

Doolaal:Haaye. Haaye. Weliba Aniga islaan buuran oo madaw baa la igu salidaa oo i bakhtiisa eh. Cunahaas ayuumbay ila ledaysaa..dhab. Haye. Soco.

Dubbe: Haa kelmaddaa “Dhab” markaan maqlo ninbaan xusuustaaye. Waar ninkii shan cisho ayuu waxaa inagu maaweelinayay dadkuna qayilayay inana dubaabku ina cunayay. Maalintii dambe ayuu laba geed inoo keenay. Ninkaa miyaad ammaani lahayd mise isaga iyo qaadkiisaba laad baad ku tuwaalin lahayd lacagtiina bartaadhig baad odhan lahayd? Weligaana qaad dambe ma u diran lahayd?

Doolaal:Wallaahi inaanu UNITED NATION ku na kala saareen. Waar miyuu waalan yahay.

Dubbe: Bal hadduu weliba yaabo oo yidhaa waa i xaasidaysaan markaa qaadkii keenay bal ka warran? Dee bal haddaba ka warran idaacadda xunna? Bal qaad ka soo qaad. Shicibkii dhegeysan lahaa ee kuwa cadawga ka hor geen lahaana inaga innaga soo qaad.

Doolaal:Waar muxuu leeyahay? maxaad afka iigu ridday iminka? Maxaase qaadkii iyadaacaddii isku mid ka dhigay? Idacaaddu ma qaadbaa oo Ina Afdiinle ayaa keena? Saw bahasha Ardul-walaaya laga dooni maayo. Oo intaas oo gaal iyo belaayo kolba waraaq teeb garaysan loo diri maayo. Waar bad hay gelin aniga waryaa.

Dubbe:Waxba inamay maqlayn basaasiintiye. Waxaan ku idhi. Intan aynu Ina Cabdi Xaabsade hadal hayno waxaynu illawnay ninkii keli ahaa ee arrinta Laascaanood u ahaatay.

Doolaal:Oo waa kee?

Dubbe:Dee waa odaygii yaraa ee gaabnaa ee Cisman Garaad ee ahaa kuxigeenka Ina Bullaale, Xoghaya Guud ee UDUB.

Doolaal: Oo muxuu helay?

Dubbe:Horta afartan sanadood illaa 1964kii markii Laascaanood laga doortay wuxuu khaati ka joogay Garaad Saleebaan oo uu adeer u yahay oo Garaadnimadana ka boobay. Mar uun wuxuu rabay inuu meeshaa uu wax ka soo qabto isagoo aan Garaad Saleebaan joogin.

Waxa la yidhi Aw Xasan Sh. Cisman (AHN) ayaa mid yar oo uu dhalay oo yar dhibay oo uu dhoof la raadinayay ayuu markab saaray. Habeenkii markii inankii tegey ayuu intuu mijintiisii soo qaatay yidhi. “Eesh qiyaasak mar haddii aniga iyo inankii Khadar caawa badi noo dhaxayso?” iminka Cismaan garaad wuxuu leeyahay. Eesh qiyaasak mar haddii aniga iyo Saleebaan caawa Ciidan noo dhaxeeyo oo uusan Garooye soo dhaafi karin.

Mar hadduu Cismaan Garaaad galabta Laas joogo. Mar hadduu Saleebaan gembiyay uu u gaadhna ku adkeeyey. Mar hadduu geesh iyo hor dhigay gaasas qalabaysan. Mar hadduu waa guul allee gaaddo soconaayo. Waar iska daa hadal. Wallaahi inaan isna u gabyi.

Doolaal:Waar yaadhaheen. Kiiyoo afar kelmadood igu bartay. Waar halkaan u qayilaad tagaa halkani ii la’ e

Dubbe:Horta anigu gabay ma aqaane waxba ha didine. Nin shalay ii sheekeeyay ayaa iga qosliyay. Wuxuu yidhi. “waxaan arkay gabadh reer Qaran ah oo tidhi waxaan jecelahay nin UDUBta waaweyn ah. Hadda UDUB xayraanta maaha. Waa ta waayeyn. Waxay tidhi hees baan u tiriyay ninkii ammaan ah oo jacayl ah oo dhiiggu tif leeyahay. belo qabowba, ninkiiba heestii macnaheeedii iyo waxan aan ku ammaanayo wuu garan waayay. Waxaan xusuustay bay tidhi. Waa tan dadka walaalaha ahi ama isku deegaanka ahi kaftamaan. Qolada Isaaq ayaa beesha walaalahood ee Garxajis ku dacaayadeeyay markii carruurtoodii quraankii baran waayeen ayaa higgaaddii loogu daray wax ay garanayaan oo la yidhi. “Ba’ la kordhaby baruur lagu reebay. Cayn laa goday cad lagu reebay......” markaasay yidhaadeen. “ dee haa. Iminkuu bahalku oon xoolaad leeyahay oo aanu fahmaynaa.” Markaa waxay tidhi. Ninkii baan hees uu fahmayo u sameeyey.”

Doolaal:Ma haddaad dumar heesayna noola timi?

Dubbe:Waar dhegeyso dumarku iyagaa inaga caqli badane waynaan dhegeysanne. Waxay beddeshay heestii Maxamed Axmed ee uu midhaheeda lahaa abwaankiiweynaa ee Cabdi Iidaan(AHN). Waxay tidhi:

(1) “Callaal (laaluush) iyo cashuur iyo

Kharash Cawil bisleeyow

Cagaarweyne Shacabkoo

Daahir Jago Caseeyow

Caanadiiqda galabtii

Kuwa cagagsadee xoog

Caanadaa ka soo gura

Caynkoodiiyoo kale

Inaad musuq ku caan tahay

Cidi kuuma diidine

Cadyow dhaqanka tuugga ah

Waad i caaddibaysaa

Adna aniga iga curi

Inta UDUB colaad qabo

(2) Markab cooja doonyii

Dekeddoo camiranow

Ceelkii Berbera oo

Bagaash cidhifka joogow

Carroo nabar leh meel Cali (Xoorxoor)

Keli camanka buuxsado

Dhallintuna caddibanyiiin

Caynkoodiyoo kale

Inaad musuq ku caan tahay

Cidi kuuma diidine

Cadyow dhaqanka tuugga ah

waad i caddibaysaa

Adna aniga iga curi

Inta UDUB colaad qabo.

Markaasuu fahmay inay ammaanayso oo inantu jeceshay.

Waa inoo toddobaadka dambe haddii Eebbe idmo.

A. Geeljire



DALJIRE


(Qaran Way Dhaqaaday EE Dhankaaga Ka Raac)

By A. Geeljire


Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Dubbe:KKKK. Waar heedhee, wallaahi waydinkan dhaqaaqay ee maryaha dhigtay.

Doolaal:Allaylehe ninkaagaa isla qoslaya ayaa dhaqaaqay. Maxaad ku qoslaysaa bal?

Dubbe:Waxa la yidhi.”belaayada aan kaa qoslini belaayaba ma aha.” Waxaan ku qoslayaa waxaan xusuustay nin dhallinyaro ah oo xanauusnayaa, Ilaahay caafimaad ha siiyo isaga iyo kuwa kale ee bukaba eh, oo xaafadda Gacan Libaax , Hargeysa ku nool, oo mar Alla markuu riyaha arko laaya ama ul ha ku dhufto ama hadduu gaadhi waayo dhagax ha ka daba tuuro eh.

Doolaal:Oo muxuu u sheeganayaa?

Dubbe:Wuxuu yidhaahdaa “indhaha gaalada ayay leeyihii.”

Doolaal:Maxaad uga jeeddaa iminka?

Dubbe:Waxaan uga jeedaa. Mar Allah markaa qof Qaran ah aragtaan ayaa ku boodaysaan oo odhanaysaan “indhihii Kulmiye ayay leeyihiin.” Waar marada qabsada oo dadkan aydin sharci darrada ku xidhaysaan joojiya.

Doolaal:Waar anagu cidna sharci darro kuma xidhno ciddii sharciga jebisana gudaha ayaanu dhigaynaa. Ninna laga baqi maayo. Kulmiyaha aad sheegayso ayaanu xidhaynaa. Maxaynaan warba iska hayn?

Dubbe:Waar ninyow malaa waa runtaaye waa waxaanu beryahan dambe la yar baqaynay. Waar inaadeero miyaad na bajinaysaan mise waa runtiin oo waaba na xidhaysaan?Reer magaalka waan ku xidhi lama yidhaaye. Wallaahi “awrkii wacays cunay” wax waliba waa ka suuro galaan. Raggiina Ina Xaashi iyo Ina Gabboose iyo Ina Caydiid xidhay ee aan buus la odhan. Wallee way idiin ahaatay. “Alla uma naxariistaanka angaabay nagu dari.” Buu yidhi Dhallin Ileeye markuu is yidhi walaalkii u soo hiili ee isagii la sigay. Malaa waxaaba la arki anagoo bustayaal iyo barkimooyin iyo kaloodhado cunta ah sii sidna oo idin leh waraaq noo gooya aanu Axmed siilaanyo iyo C/raxman Aw Cali iyo Muse Biixi, iyo Maxamed Kaahin iyo Ibrahim Dhega weyne, iyo Xasan Guure aan u geyne oo idin beryayna oo jeelka hor taagan oo siigadu indhaha kolba naga gelayso. Oo aydin idinla na leedihiin. “ordoo Ina Xaaji Daahir ama Cawil ama Ina Saleebaan weyne ama Ina Bulaale ama duamarka qaar aan la magacaabi karayn hadan xukunka haya waraaq baryo ah u qorta oo dabadeed u geeya Suldaan Janan Cabdi Guray ama Kornayl Cawaale.

Doolaal:Waar baddaa ka bax oo ninkii sharciga jebiya waa la xidhiyaa.

Dubbe:Waaan anigu kuu sheegayaa Qaran way hir gashay u taag heli maysaan ee haysku keen dilina. Saw maad arag nin intay qaar meel u kexeeyaan uun caano ku soo qubaan oo dabadeed suldaan noqda. Weligaaba diid. Adigoo suldaan leh ayuumbaad is arki marka dambe.

Doolaal:Weligoodna hir geli maayaan. Intaanu joogno hadday hir galaan kaa kaadi igaga xiiir.

Dubbe:Maxaan kaaga xiiraa marka horaad nijaas la gashaye. Waar waxaa iska daayoo bal warkii kulankii Ina Xaabsade iyo Ina Rayaale noo dhiib.

Doolaal:Oo kaa ma war baa ku laaban? sawta wargeysyada iyo idaacadahaba laga sheegay. Waar idinku casuumaddii aydin u fidiseen ka warran?

Dubbe:Waar warkii Daraawiishta ayuu kaasi ahaaye kii Khusuusida noo dhiib. Anagu casuumaddaanu u samaynay waynu gaadhiye. Mar kalaan kaaga warramiye.

Doolaal:Waar warku waa isku mide iska qayil.

Dubbe:Waar hadda qudhaydu ma madhni oo waxbaan hayaa ee wax maysu sheegnaa mise waa maya?

Doolaal:Oo haddaad wax hayso maxaad iga weydiinaysaa?

Dubbe:Sawdiga yaqaan dadkeena caadadiisa. Iyagoo warkii haya ayay warkii laftiisa ku weydiinayaa. Tusaale ahaan waxay ku odhanayaan meselan:

“Waar bal warran?”

“waa nabad ee bal warran”

“oo Xaaji Axmed ma yimi shalay tolow?”

“Wallaahi war uma hayo”

“Waar yimiye ma Daallo ayuu la socday tolow mise tii Xabashida?”

“Dee mooji. Adigaaba sheegay e....”

“Waar Daallo ayuu la socday. Tolow nimankii lacagtii ma ka soo helay?”

“Waar anigu dee uma war hayo lacagtan iyo ninkan aad sheegayso midna.”

“Waar ka soo helye. Tolow maw soo dhameeyeen mise badh bay kala hadheen?”

“Waar yaa Ilaahay yaqaan? Dee hadddaba waa ku sidee adeer?”

“Waxaan badnayn bay kala hadheen baa la yidhiye. Nimanku waa tuug weeyaan. Rag badan baa waa ku sameeyeene... tolow ma gurigii buu jogaa iminka mise suuqa ayuu usoo dhaadhacay? Miyaad meelahan ku aragtay?”

“Ahaaaaa. Bal bixisadan eega. Dee mooje baan ku idhi.”

“Mar dhoweyd baan gurigiisii ka soo eegay oo ma joogin. “suuqa ayuu qabtay.” Bay tidhi gabadhiisii.”

“Dee orodoo haddaba raadso oo i nabad geli aniga.”

“Haaa. Xaraf buu ka qoraacdaa subax subaxe baal aan ka soo eego. Oo ma ku gaadhayaa baad u malaynaysaa?

Doolaal:Iminka ma waxbaan hayaa baad leedahay?

Dubbe:Horta “meeshaa ma joogine waxa igu maqaaloobay.” Ayuu yidhi ninkii yiray e. ninbaa iiga warramay kulankii gaarga ahaa ee labada oday. Adigu haddii laga tegi waayo ninkana waxoogaa inuu allifo waan ku aqaanay yeelkadeedee run bay u ekeyd illayn anigaa rabay e.

Doolaal:Muxuu yidhi dee haddaanad iska deynayn hore uun u sheeg?

Dubbe:Waar bahalku samir daranaa dee. Waar wuxuu yidhi sidan bay u dhacday sheekadu:

Rayaal: Waar Axmed bal warran? Shalay markaad timidayba ha la ii keenu baan idhi bay ahayd.

Xaabsade: Madaxweyne waa la roon yahay. Wax dhibaato ahi ma jirto. Haa yarkii Ina Sulub ayaa ii keenay farrinta oo yidhi odaygii baa ku raba. Wallaahi ninkaa yari waa fariid. Illaa Tuka Raq buu aaday. Mindhaa dagaaladii hore ayuusan ku jirin oo kan yaan xuduudda lagaaga horrayn buu is yiri.

Rayaale: Dee inagu aad isuma naqaan oo berigii aad halklan joogtayna siyaasadda kumaan jirin bay ahayd.

Xaabsade: Waxba ma leh. Raggu maruun is bartaa. Iminkaba si xun iskuma baran aynu. Raggu mar hadduu halgan wada galo oo isku hadaf noqdo barasho ka fiican ma jirto ay.

Rayaale: Laakiin aan iska kaftannee. Berigii aad Laascaanood nagu soo weerartay maxaad sidaa noogu gashay?

Xaabse: Kee? Oo raggu mar hadduu is galo sow ma kala gallad la’a. waar . miyuu is yeelyeelayaa? Maxaadse idinku la yaacdeen aydin waxa magaalada idiinku yimiba afar gaari ma dhamayne? Wallaahi faraskayagii Ina Dabayl Qabad mooyaane inaanan wa kale idinku mesaalin. Belo ku degtay. Waxaan iri waar nimanka reer galbeed saw inaku jabaan. Waar nimanku dheereeyeen.

Rayaale: Anigu runtii aan joogno baaban idhi bay ahayd ee raggii kale ayaa yidhi inaga saara. Laaakiin sawkii Daaniye yidhi ciidan badan bay ahaayeen.

Xaabsade:Daaniye waa kee? Waar ba’a heedhe me kii Jamac Siyadku dhalay ee anu abtiga u ahayn baa? Oo ma kula socday usna? Oo kaasi waa iska belo sidiisa ahe. Ma usagaa yiri ciidan badan bay ahaayeen. Kufurtu billaahi inaanu afar gaari mid u dheerayn.

Rayaale: Anigu waan garanay. Waan gartay markiiba.

Xaabsade: Waar heedhe Madaxweyne. Oo adigu wax walba ma garnay? Taan soo qaadaba waan garanay baa dleedahay. Mise waati la yiri qolada galbeedku waa faalisaaye tusbaxan aad gacanta ku hayso ayaad rogtay?

Rayaale: Anagu faalka waanu naqaanaa laakiin kuma camal falno eh. Maxaad noo tidhi ma farasbaa nimanku haddaanu angu dadkii badbaadinay oo dagaalkii idinkala baxnay? Dadku se inuu dadkayagii ahaa sow ma ogid?

Xaabsade: kkkkkkk. Wallaahi meel baad horta igaga soo baxday. Laakiin aan mid kuu sheego. Anigu idinma oran raaggu waa fardo. Dadkii baa idin sheegay. Aniga mid aanu ilma adeer ahayn oo dhinacna aan abti uga ahaa oo gabadh aanu aad isugu dhawnahay dhashay, hadeer iskaba dhimayba oo dagaaladii baa lagu dilaye, ayaa ii sheegay oo yidhi “shaaggii gaadhigii Ina Rayaale maray go’gii dambe ayaanu geela ka waraabinay” weliba hal geelayga ka mid ahayd oo Derbi la yiraahdaa waaba ku jabi gaadhay iyadu. Siduu ii sheegay. Waar ma hashaa sidaan uga nahay baadan ogayn.

Rayaale: Waar heedhee nimankiina reer bari. Oo hashiina waad ka naxday ninkii dhammaa ee aad marna ilmaadeerka ahaydeen marna aad abti u ahaydna kamaad nixine waa sidee. Alla ha u naxariistana maad odhane.

Xaabse: Oo “nin dhintay kabahiisaa dhaama.” Ma aad maqal miyaa? Waar ninkaasi dhimaye. Haddeer teena inoo wadoo nimankii Waa inaku soo maqan yihiin........

Waa inoo todobaadka dambe, haddii Eebbe idmo.

A. Geeljire

Monday, November 12, 2007



DALJIRE


(Oob jac.. Dib u Jeeeeeso)


By A. Geeljire

Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Dubbe:Waar yaadhaheen waa nimanka meesha haw hawda ka haya. Waar bal saddex hadal oo saddex nin kala yidhaahdeen u fiirsada. Xaaji Cabdi Waraabe wuxuu yidhi. “Dib u dhigga doorashooyinka Guurtidaa iska leh wuxuun baanu gelaynaana arrintaa marka uu xukuumadda waqtigu ka dhamaado.” Waxa kale oo yidhi mar uu Guurtida la hadlayay. “doorashooyin iyo wax wal oo kaleba inaga daaya hadal hayntooda oo xaaladda dagaal ee Sool iyo xuduudaha uun aan ka hadallo.” Yusfuf Tallabo wuxu yidhi. “xaalad dagaal ayaa lagu jiraa dimuquraadiyadii way soo koobantay oo xukun deg deg ah ayaanu wax ku xukumaynaa nin walowba is ilaali.” Ina Xaaji Dahirna mar uu Guurtida la hadlayay wuxuu yidhi. “Waxaanu u shaqaynaynaa sidii dawladdii hore ( ee Siyaad Barre)” Haddaba maxay idinla tahay. “hadhawbay odhan layma heesinoo laylama hadline..” waar intay goori goor tahay ma tashannaa? Waar miyaanay idiin muuqan halka laynagu wadaa? Miyaydaan arkayn in muddadii layskaba korodhsaday? Ahaaa!

Doolaal:Oo maxaad ka tashanaysaa ma ceeba baa la yidhi? Dagaal baa lagu jiraa looma baahna in wax kasta layska yidhaa.

Dubbe:Ma sidaasaad adna la qabtaa? Horta nin baa maalin dhowayd xikmad ii sheegay. Wuxuu i weydiiyay inaan weligay ciyaarsiiska ama layliga askarta galay ee Oob-Jac da loo yaqaan. Maya baan idhi. Wuxuu yidhi. “ Askarta marka la ciyaarsiinayo ninba ninka uu ka dheeryahay ee ciyaarta ka yaqaan ayaa safafka hore la joojiyaa. Dabadeed sarkaalka layliga ayaa ku dhawaaqa “horeeeeey soco. Kow laba kow laba Ooob jac oooob jac” sida loo socdo ayuumbuu yidhaa haddana “Dib u jeeeeso.” Dib baa loo jeestaa in allaa intii gaagaabnayd ee ciyaarta xumayd ayuumbaa safka hore noqota. Iminka dib u jeeeeso ayaa inagu dhacday dadkan inna hoggaaminayaa waa intii xagga dambe joogtay marka hore.” (dadka gaagaaban aflagaado ulama muraadin ee waa xaqiiqo ka jirta ciyaarsiiska askarta)

Waar ninku meel buu wax iga tusay. Bal dadkan inaga ina xukumaya eega dad yahow. Dib u jeeeeeeeeeso dambe inaynu u baahannay miyaynu isla diidannay?

Doolaal:waar waatan islaantii hadalka badnayd ee u kaadiya. Waar yaa inaga joojiya. Adeer garaabada ugu soo dhakhsada hayna dhaaftee.

Dubbe:Waar daa islaanta iyadaa ku dhaantee.

Dulmar: Hooyo ma nabad baa? Ma la roon yahay? Ma joogaa inankii Dubbe?

Doolaal:Ee mojidiisee halkaa joog ha soo dhaafine anagaa garaabada ku siinaynee. Sug sug.

Dulmar: Waar inankaagani faduulisanidaa? Naa yaadhaheen. Wallee qadhaadhkaygaanad waxba ka arage afka ilamaad soo gasheen. Naa maxaa laysku lug go’ayaa? Wallee inaad farta dhexda ka qaniini. Anigu maadigaan kula hadlayay inankaa Dubbe iyo raggaa kale ee meesha fadhiya ayaan bariidinayay eh. Waar aniga waxba haysu kay madoobayn oo wejiga jaqaaf hayga dhigin. Waar siddi siddidaada mooyee dhul u dhacaaga hubso waa inanka. Naa yaadhaheen dagayay islaameed.

Dubbe:Dulmaray waykane iska daa ninkan oo waa mid sidaasa eh. Maxaad maanta wadday ?

Dulmar: Mayee eeddo waaba laygu dilaa. Sankaasuun buu daf kaa odhanayaa sidii xabbad bariis ah. Wallaahi inaanu ku hindhisi.

Dubbe:Iska dhaaf eeddo kanoo maxaad wadday?

Dulmar: Eeddo maalin dhowayto

Ood Ina dhaan dabagaalle

In dhaliila ka sheegtay

Runtii baad ku dhawaaqdoo

Anna waan la dhacay

Waxse aad ka yar dhaaftay

Sidii weeye Dhegdheere

Inuu dhaayo la’aantii

Iyo meel dhacadiidka

Dhiig dadoo u hillaciyo

Uu u dheeryay dad lays

Midna kaama dhegeysanoo

Runtii waan dhibsaday

“UCID wayska dhallaaniyo

hadba dhaan iska raac”

iyada kaama dhegeysan

ee dhoobaad ku maliiqdiyo

dhiriqdaada ka daa

Ha ku dhammooqin xumaan

malaa way ku yar dhaaftee

haw dhowaanin halkaa.

Dubbe:Horta Dulmaray waa talo wanaagsan. Waanan qaatay. Qudhaydu wax kale ma sheegini wuxuun baan idhi maalinba dhan bay yara maraan oo wax si ula muuqdaan. Laakiin iskaba daayay ee aan dhawr su’aalood ku weydiiyo eh horta inaan suxufi noqday ma ogtay? Mase taqaannaa suxufiga?

Dulmar: Mayee eeddo ma aqaane. Laakiin masaajidkaa ninka reer........... tukiyo ee nagu qabsan ayaan subaxii ka maqlaa isaga oo leh “Suxufi Ibrahiim wa Muusaa..”

Dubbe:kkkkk. Istaaqfurallaa. Ee kaasi waa quraane ha dambaabine. Suxufigu waa kan joornaalada iyo telefishanka ka soo hadla ee dadka wax weydiiya.

Dulmar: Oo eeddo maxaa aniga elefashankaa aad sheegayso iyo joornaalada i geynaya? Maya maya. Anigaa suxufigaa iga daa eedo. Itaalba uma hayo inaan elifayshankaa aad sheegayso soo dhex galo eeddo.

Dubbe:Waa hagaage haddaba nimankii waaba la qabqabaynayaa intaan laynagu darin aan wax ku weydiiyee. Ma maqashay inuu Ina Rayaale yidhi warba uma hayo waxay xukuumadda iyo hay’addii Xuquuqda Adamaha u doodi jirtay ee Shuro-Net isku qabteen? Maxayse kula tahay ma runtiibaa?

Dulmar: Dee hooyo hadduu yidhaahdo war uma hayo anigu ma beensanayo. Hadduu xukuumadda is yidhaa ka war hel saw mashquuli maayo yaa u ogaanaya xaasaska Kulmiye waxay raggooda u kariyeen qadadii. Yaa u ogaanaya cidda guriga Axmed Siilaanyo gashay iyo cidda ka soo baxday. Yaa u ogaanaya cidda UDUB ah ee cid Kulmiye ah salaantay . yaa u ogaanaya xanta mafaariishta ka socota iyo waxa laga leeyahay. yaa u ogaanaya maqaaxiyaha waxa laga leeyahay. yaa u ogaanaya inta bagaasha ee ay bashaashlaydii keentay. Yaa u ogaanaya inta adhiya ee ninkii sucuudiga ahaa raray. Yaa u ogaanaya inta doonyood ee kalluuna ee la raray. Yaa u ogaanaya inta birood ee iskaraab ee la raray. Yaa u ogaanaya doonyaha yar yar ee aan rukhsadda haysan ee kalluumaysanaya ee ku cidhiidhyaya badda. Yaa u ogaanaya inta shidaal soo degtay. Yaa u ogaanaya inta cigaar dib loo dhoofinayo. Yaa u ogaanaya inta baloodh ee shacabka ka bannaan. Waar Madaxweynaha ha jeedin hawl buu haystaaye. Maxaa ka galay Tallaabo oo cidla ka bakhbakhle iyo dumar ay is haystaan oo urur leh. Maxaase lagu qabqabanayaa nimanka aad suxufiga ku sheegtay?

Dubbe:Dee anigaa su’aalaha ku weydiinayee adigu ha i weydiinin. Oo waa sidee suxufinimadii baabaynu isku haysannaa labadeenuye. Muxuu Rayaaleba ku soo gaadhi. Ee ma maqashay xeerka saxaafadda “caalamiga” ah waxa lagu sheegay ee la yidhi joornaalkii wax xukuumaddu diiddo qora ha la xidho oo qalabkana ha laga qaado ? ma se maqashay inuu yidhi ha xisaabiyaan waxa soo gala oo xukuumadda haw sheegaan?

Dulmar: Kee baa wax xisaabinaya? Hoogyeeey! Ma kan inuu Baarlamaanka xisaabiyo diiday. Ma kan inuu xisaab xidhkii miisaaniyadda inuu keeno diiday? Ma in hanti dhawr lagu sameeyo diiday? Ma lacagtii ummadda ee dekedda Berbera in miisaaniyadda lagu daro diiday? Ma kan in lacagta Total ka soo baxda in miisaaniyadda lagu daro diiday? Ma kan wax walba diiday ayaa leh nimankan masaakiinta ah ee siday ugu finjiriireen waraaq yar oo ay qorayaan indhuhu ku gudheen i soo xisaabiya. Waataad ku go’daa dheh. Allah Hunguri. Hunguriyow lagu eed. Oo ma isagaa la leh. Naayadhaaheen. Dhiman waaye muxuu wax walba arki. Adigu miyaad maqashay xeer “Caalamiga” ah ee uu masaakiinta dawarsata ku soo saaray ee dhawaan Wakiilada loo gudbinayo?

Dubbe:Ee miyaanan ku odhan anigaa suxufi ah oo wax ku weydiinaya. Wallee Dulmar baan loo taag helin. Aan ku weydiiyee muxuu ahaa xeerkaasi?

Dulmar: oo haddaad suxufi tahay maad su’aal aad leeday keensatid? Ma taydii uunbaad dib ii weydiinaysaa?

Dubbe:Ee bal haaye muxuu ahaa xeerkaasi?

Dulmar: horta xeer “caalami ah” ayuu soo rogayaa. Wuxuu odhanayaa waxa dad dalka ka dawarsadaa waa inay xisaabtooda wasaaradda Maaliyadda keenaan iyagoo raacaya habka xisaabaha ee caalamiga ah. Dadka wixii Somaliland u dhashay labada saacadood ee hore wixii soo gala xukuumadda ayay u keenayaan. Wixii Oromo iyo Ethiopian iyo Walla Weyn ahina waxay keenayaan nus wixii soo gala. Haddii kale daasada ay sitaan iyo kabaha xun xunba waa lagala wareegayaa. Hadday dacwad qabaan maxkamadda gobolka ayay tegeyaan. Hadday soo waayaan kollay cid baa kaxaysatay ee suuqa ha ka raadiyaan. Haddii ay waayaanna ShuroNetka cusub ee aanu samaynay haw tagaan iyana Tallaabo ha soo weydiiyaan waxa laga yeelayo intaanay wax ku dhawaaqin. Haddii kale Ina Shiil shaqadiisa wuu yaqaan...

Waa innoo toddobaadka dambe haddii Eebbe idmo.



A. Geeljire

Monday, November 5, 2007



DALJIRE



(Ina Dhaan Dabagaalle Ma Dhab baa Laga Mooday? )


By A. Geeljire



Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Doolaal:Waar horta weftigii Laascaanood.....

Dubbe:Waar u kaadi u kaadi. Inaadeeerow dhawr kelmadood oo geeraar ah baan isku hagaajiyay ee intaanan kala illaabin iga dhegeysta.

Doolaal:Waar geeraarna garan mayside naga daa aanu kaa sheekaysannee.

Dubbe:Maxaad ku sheekaynaysaa ee aad haysaa? Waar na sug ninyow. Waar waxan nagala hadla dee.

Doolaal:Horta ma yar qayilnaa oo qadhaadku ma na gaadhaa? Anagoon salkaba dhigin baad leeday geeraar dhegeysta.

Dubbe:Waar sidaa wax u waddaan iga wallaan malaa dib loo qayilayne na dheeyso wixiiba kala illawnaye.

Doolaal:Bal wad.

Dubbe:Horta dee nin gabya ma ihi laakiin markaan ka yaabay sida aydin maalin walba u sii kibraysaan ee dadka u dulmaysaan ee Booliskii inaga dhexeeyay ugu adeegsanaysaan ee maxkamadahan sidii Jajabanta kolba meel u kaxaysanaysaan ayaan afar isu geeyay. Wuxuu yidhi.

Dhulkaa ciil gilgishoo

Samirkaa ka dhammaadoo

Dhaqdhaqaaqa gariir

Waxa dhooban dushiisa

Marbuu buuraha dheer

Dhinacaa u ridaa

Dadku dhiirri yaraa

Dhiig la’aa demenaa

Dhirbaaxooyinka xeerka

Dhanna aan kaga oollin

Ee Rayaale dhagtaa

Dhabanaanada xoogle

Dhacdaa uu ku hayo

Dheguu saw ma qarxaan

Ma dhaffoorro biray

Dhakadoodu siddaa

Dhibtuu leeyahay quudhsi

Dulmigoo laga dhuunto

Oo laga dhiidhiyi waayo

Horaa loo dhadhanshee

Ma dhakhsay u illawday

Iyagoon xadka dhaafin

Uu Distoorku dhigaayo

May xaqood dhacsadaan

Maxay dhawrsanayaan

Raggii aan wax dhimaynin

Sida dhuuryada haadda

Oo dhalaal cad u muuqday

Markii uu dhufanaayay

Ee dhayal uu u xidhaayay

Ee uu jeelka dhigaayay

Dhaantaduu tumanaayay

Dheeshii waa maqasheene

Illayn maaha dhurwaa iyo

Dhirahaa baxayee

Dalkeenay u dhasheenoo

Dhab bay soo halgameenoo

Faqashtii ka dhacsheene

Dhurdahaaba xanaaqa

Haddii aad u dhawaato

Halka uu dhitadiisa

Ku ilaasho dhashiisa

Dhawaaquu kugu yuuso

Dhegahuu ka galaayoo

Sahal looga dhaqaajine

Ma duqsaad dhanka hoose

Iyo dhulka aad marteen

Inagoon xadka dhaafin

Uu dhigaayo Distoorku

Maxaa loo dhicin waayee

Lagu dhaafay warkooda

Dhaqaalaa arligeena

Lafahaa dhabarkiisu

Adhiguu ku dhisnaaye

In dadkeenu u dhoofsho

Dhulka suuqu ku yaallo

Sawkan dhaar ka maree

Carab uu dhadhamo

Iyo dhuuni baas la cuno

Dhaadka nooga xidhee

Baqkhti aan ku dhawnay

Inagoon xadka dhaafin

Uu Dustoorku dhigaayo

Maxaa loo dhihi waayay

Waa midaan dhacahayn

Bulshadaa dhaqdhaqaaqay

Ururkay dhabdhabteen

Ee iskood u dhisteen

Kuwa dhawra xuquuqda

Ee dhibbanaa u hadlayaaya

Dhabqiskuu ku abuuray

Ee dhankaa gurigiisa

Laga dhiirrinayo

Ee ninka dhoomaha weynle

Iyo dhuuso ka buuxu (Tallaabo)

Dhex socdee hor kacaayo

Qufulkay ku dhufteen

Inagoon xadka dhaafin

Uu Distoorku dhigaayo

Dhayal maw furi weynay

Dhalaw maynu ka siiyo

Alla dhoohaninaa

Alla dhoy li’inaa

Dhan ka waalaninaa

Markuu dhaarta maraayay

“dhaqaalaan kobcin eegga

dhallintaan shaqo geyn

dadkuu wuu dhergayaa

hakhtarraan unkayaa

dugsiyaan dhisayaa”

Ma dhab baa laga mooday

Alla dhoohaninaa

Alla dhoy li’inaa

Dhan ka waalaninaa

Markauu dhoofka tegaayay

Uu dhulkaa marmaraayay

Ina dhaan dabagaalle

Irbad dhuub ma geshe

Muxuu soo dhicinaayay

Dheemantuu ururshay

Iyo doolarka dhoormay

Ayuu dhuuminayoo

Meelo soo dhiganaayay

Daaruu soo dhisanaayay

Dhoolluu soo tumanaayay

Dhanna wuu ka dalxiisay

Dhar buu soo gadanayaayay

Dharaartuu imanaayay

Dhawaaquu na lahaa

“wershadaan dhisayaa

dhuxul baan qodayaa

jibsam baan dhurayaa

gaaladuu dhereraayay

malaayiinti is dhaaftay

qof walooba ka dhaanso”

Ma dhab baa laga mooday

Dhalanteed u aroorka

Guddidii dhedhexaadka

Duqaydii dhaqankeenna

Kuwii diinta dhigaayay

Dhakhaatiir cilmi gaadhay

Intaasoo isku dhoon ah

Markuu dhoollo caddaynta

Soo dhawaada lahaa

Oo khilaafka dhammeeya

Axdiguu la dhigaayay

Ma dhab baa laga mooday

Dhegbaan lay jalaqsiinne

Sawnigii ku dhawaaqay

Ee dhaqankiisa tilmaamay.

UCID wayska dhallaanoo

Kolba dhaan iska raace

Kulmiyii dhumuc sheegtay

Ee dhaqdhaqaaqi (SNM) ka joogee

Dadku dhawrahayow

Miyaad dhuumatay doorkan

Ma dhoof baa qabateen

Dadku way dhanqalmeenoo

Bulshadii dhacantoo

Bahalaa dhufsadoo

Sharci layskaba dhaafye

Xaggee baa ka dhacdeen

Maa ka soo dhicisaan

Waa innoo toddobaadka dambe haddii Eebbe idmo.
A. Geeljire






DALJIRE



(Hadh Arooryo )

By A. Geeljire

Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.

Dubbe:Waar heedhee toddobaadkii inna dhaafay siday arrintu inaga noqotay? Ma ssida aynu wax u soo werino ayaa inaga qaladan mise bahashii qabyaalad ahayd ayaynu dhankeedii u badannay?

Doolaal:Oo maaad aragtay weligaaba wax khayr leh maad arage?

Dubbe:Dee inaadeer maahee dhawr war oo mar inna soo wada gaadhay miyaanad xusuusnayn? “Xukuumaddii oo Ba Hararsame adeegsanaysa oo Laas Caanood qabsatay.” “Xukuumaddii oo Reer Nuurkii u hanjabtay soona laaluushtay oo shir ugu qabatay Hargeysa.” “Xukuumaddii oo laba nin oo Soolamadaw ahi metelayaan oo Muse Carre heshiis la gashay.” “ Kursiga Isaaq ee Guurtida Dhulbahante ha la siiyo”Waxaas ayuumbaa mar qudha la shubay oo waan yaabay. Siday wax yihiin dee iminka?

Doolaal:Waar moojiye, waxaa iska dhaafoo horta beelahii aydin iska sheeganayseen inay xisbigiinna soo galeen ma idinku beeninnay?

Dubbe:Eeg hadda. “Soo bax baa la leeyahay oo ay sacabka leefaysaa.” Baa la yidhi. Bal iminkaan sheegayay oo haddana beelihii buu dib iigu celinayaa. Maxaadse beeshan reer Nuur u sheeganaysaa wuxuunbay la mid yihiin beelaha kale ee dalka eh. Beel waliba Maax Dugsiiye heedii beri hore ayuu dhintay. Reer waliba qamaamuurtiisii ayuu u ooyayaa. Weliba sidaasay dadka ugu fiican yihiin oo dhallin wax baratay oo wada brofaysar ah oo timahaagaa ka badan leeyihiin.Ta kale sida reer waliba yahay ayay xisbiyada ku kala jiraan. Maxaadse ula yaabi weyday ninkan salaadiintii uu inanta ka hayay ee xididka ahaa sayladda soo tubay ee yidhi is buriya? Waxaasi waa wuxuu arrin isaga iyo reer Nuur dhex marty uu Cawil ugu diray inuu dhex galo eh. Sidiisaba anigu ninka Hadh arooryo ayaan idhaahdaa. Hadh arooryana wuu dheeryahay wana qabow.Weli miyaad aragtay qof hadh subaxeed hoos taagan? Maxaase reer Nuur shaqaalahiisa loogu hanjabayaa Daahir Rayaale hortiina xisaabiyaal way ahaayeenn dabadiina way ahaan doonaane? Ma isagaa wax baray? Isagaabay waxoogaaga u kala basriyaan oo uu weliba godob aanay shaqo ku lahayn geliyaaye.

Waxay tidhi gabadhii jirtay. “Haddaad i furto yaa cadkii (cududda iyo garabka) kuu kala goyn?” hadduu Axmed Daud eryo yaa wax u kala shiili? Yaa waxan oo beena ee ay isaga iyo Cawil dadka u soo sheegaan dadka u gudbin oo ku weji diirmi oo xidid iyo xigaalba ku seegi? Hadduu Qasim Sheekh eryo. Yaa marka la dhoofayo dhagxantii guntiga ku sii qaadi oo uu odhan “Haw dhagxantii ma sidid?” Haduu xisaabiyaha idman ee wakaaladda biyaha eryo yaa lacagtii qaadka dadka lagu soo reebay ee kolayada bixin? Hadduu xisaabiyaha dekedda eryo yaa Ina Xoor-Xoor la socon? Hadduu ka Total eryo.

Waa yaabe saa soo qaadi hawshii?Hadduu dhawrka xisaabiye ee goobaha Kastanada kala jooga eryo siday wax noqonayaan? Hadduu reerkaa isku taataabto saw meel dhow dab ka raaci maayo yaa lacagta debedda geyn oo madaarka ka dhoofin? Mid kaftanana aan raaciyee. Marka intaa soo dhan laga maro mataankoodii lumay ee Garxajis ahaa heedhe ma illawsan yahay uu? Kkkkk. Waar orodoo ninka Xaal uga keen reerka Alla ku dooriye.

Doolaal: Waar nacnacdaa iska saayoo ma dhegeysanaysay markuu Yusuf Tallaabo lahaa mujaahidiinta cusb Dahir Rayaale ayaa ka kow ah? saw runtii maaha?ninba maalin buu jihaadaaye miyaanu xaq u lahayn markiisa?

Dubbe:Saw iminka kumaan lahayn ninkaa xaal ka doon? Haddaba isna xaal u gee markiisa.

Doolaal:Oo waayo?

Dubbe:Waar ma maantaad u darnayd oo aad Madaxweynihii caydeen oo Mujaahid ku sheegteen? Waar naga hor kac.....Wallaahi inaan....

Doolaal:Waar maxaad biyaha iigu saydhaysaa? Ma waxbaa kuu dhinmay?

Dubbe:Waar mujaahidka aad sheegaysaa miyaanu ahayn kan tobanka sannadood dibjirka ahaa ee kaynta ku jiray ee injirtu ku gashay? Ma Madaxweynahan sarkaalka ahaa ee Nabadasugidda ahaa ee duqsiga isku taagaa shanta xabbadood ahaa baad waxaa ku sheegaysaa?

Ma waxan wada naafada iyo dhaawaca ah baad ku sheegaysan ninkan dheer ee jalaqsan ee aan maalin qodaxi mudin?

Ma nimanka ilkahu ka wada daateen baad ku sheegaysaa ninka Jarmalka ka soo tuntay ilkaha ee aan qosol afka isku qaban karayn halka mujaahidkana qaadka uu cunayaa ka soo daadanayo hadduu qoslo?

Waar ma nimankan darxumo daraadeed hooyooyinkood garan waayeen ayaad ninkan Meles yaqaano ku sheegaysaa?

Waar ma nimankan shaqo la’aantu googoysay ee gidaarada tuban ayaad ninkan dalkoo dhan afka haysata ee badh cunay ee badh dhigtay ee badh huwaday ee illaa Shuuro-Net maraya ku sheegaysaa?

Waar ma nimanka aan carrurtoodii deberi karin ee aan cilmi iyo camal toona siin karin baad ninkan carruurtiisii Qaahira iyo London kala geystay ku tilmaamaysaa?

Waar nimnakan aan roobka meel ay ka galaan lahayn baad ninkan guryaha waayweyn dalka iyo debeddaba ka dhistay ku sheegaysaa?

Waar ma nimanka wax Allah waxay ku soo dhinteen aan garanyn ee aan Ilaahay mooyee aan cidina abaal u hayn baad ku sheegaysaa Madaxweynahan isagoon qodaxi u soo mudin lagu casuumay kursiga ee aan isagu cidna ka abaashanayn ee welib asacabka loo tumayo iyo mushxaradda ?

Ma nimankan madaxdoodii jeelka ka baxuunaan ee aan u hiilin karin baad ku sheegaysaa ninkan qofkii la hadla nin NSS ahaan jiray sanka jaraya?

Ma waxaad ku sheegaysaa kuwan dadkoodii ay xoreeyeen naceen ee isaga hoos joogjooga ee baryayay?

Ma waxaad ku sheegaysaa nimanka kumanaan ka mid ahi Aakhiro u hoydeen si ubadkooda iyo umaddoodu xornimo iyo wanaag u dhaxlo iyo ninkan isagu ninkuu doono xidhayaa ee jeelka geysanaya?

Waar ha habaarin Ilaahay Madaxweynaha hoos uma soo celiyo oo MUJAAHID kama dhogo eh. Yaan afku ku qalloocane.

Waa inoo toddobadka dambe haddii Eebe idmo.

A. Geeljire

Thursday, October 18, 2007


DALJIRE


(Waraysiga Sanadka… Rayaalow Runta Sheeg. Qayb. 2aad)


By A. Geeljire


Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.



S.....Wa calaykum asalaam. M/weyne waad yar raagtay. Markii horena sibaad u yar ruqruqaansanaysay markaan su’aalaha qaar kuweydiiyo oo waxaaba iigu soo dhacday waar malaa sooba noqon maayee meesha iskaga tag.


Waa goor dambe ee aan su’aalaha ku noqdo.


Ciidankii Qaranku waakan qabsaday Laascaanood isagoo adeegsanayaa taageerada beelaha degaanka ah qaarqood. Hambalyo ayaan ku leeyahay. haddaba ma u deynaysaa ciidanka goobahaa ay joogaan mise iminkaad sidaadii soo raraysaa oo haddana Oog ku soo celinaysaa?


J. Horta Ciidanka iyo dadweynaha reer Sool ee taageeray iyo dhammaan umadda reer Somaliland waan ku hambalyaynayaa guusha Ilaahay siiyay iyo sida geesinimada leh ee ay u dagaalameen.


Tan soo celinta ciidanka marlay waxaanu eegaynaa duruufaha jira laakiin inaanu xuduudda dalka sugno way naga go’antay oo waan tagaynaa haddii eebbe idmo ayaan leeyahay anigu. Waan tagi doonaaa.


S. Doorkan Wasiirka Gaashin dhigga ma ku tidhi ha xidhin taleefanka (mobilka) yaan ku eryine?


J. Taliyihii Ciidanka Qaran, Nuux, baa jooga furinta (front).


S. Haddaa wasiirka uma baahnide. Ina Bullale, Xoghaya Guud ee UDUB, wuxuu yidhi ciidanka Somlaliland waa 40,0000. Ma runtiibaa oo tiradii ciidanka waa la sugay mise sir baa ka fakatay oo caaglahii buu ku daray?


J. Tirda Ciidanka Qaranku waa sir dalka u qarsoon inaan sheegnana ma rabno.


S. (Awalba Ina Bullaale cidi ma rumaysan jirine.) Oo qiiqan inoo soo galay muxuu ahaa?


J. Dumarkii baa ciidankii sabaayad u dubaaya baan filayaa iska wado su’aalahaaga adigu.


S. Haye.Haye. Madaxweyne bei dhexdaasa oo aad safar debedda ugu baxday waxaad sheegtay inaad Talyaaniga albaab ka soo furtay. Duqsina ha ahaadee inna wax albaabkii ka soo baxaya ama sii gelaya ma la hayaa?


J. Waa runtaa inaan albaab ka soo furay Talyaaniga waan sheegay bay ahayd oo casuumad baan ka helay bay ahayd. Anigu waajib kelihaata baan is faray. Waajibkaasi inaan qadiyadeena caalamka gaadhsiino weejaan. Yaah. Taas ayaa nagu kallifaysa. Waayo dal aan meella laga ictiraafsanayn baan nahay.


S. Albaankii Kenya?


J. Sidoo kale.


S. Albaabkii Ugaandha?


J. Sidoo kale.


S. Albaabkii Ruwanda?


J. Sidoo kale.


S. Albaabkii Ghana?


J. Sidoo kalae


S. Albaabkii Norway?


J. Sidoo kale.


S. Albaabkii Germany?


J. sidoo kale.


S. Dee maystiddhi M/weyne meesha waad nagu waalaysay ee waxaad soo furtay ma jiraan? Miyaanad Ilaahay ka yaabayn?


J. Waan kaaga jawaabay su’aalaha. Ka soco. Iska dhaaf ilaaqda.


S. (Waar Bilayskaabu noogu yeedhi) Waayahay M/weyne halkaasaan albaabadii inagaga xidhay dabayshooda eh, haddaa dalka ku soo noqdo. Maxaad qorshe shaqo abuuris ah u haysaa dhallinyadan kumanaanka ah shaqo la’aanta iyo rajo la’aanta la dhooban suuqyada?


J. Horta dee anigu waxba ka hagran maayo. Anigu ictiraafka ayaan xoogga saaray illaa ictiraaf la helona shaqo la heli maayo. Markaa ha iska samraan dee. Ha iska sugaan baan ku talin lahaa anigu.


S. M/weyne idaacaddii cusbayd ee la filayyay shanta sanno halkay ka dhacday? Yayse ku maqantahay?


J. Hortan aan mid kuu sheego. Idaacaddii nimankii aan ka iibsannay ayay weli ku maqantay. Kolkaan Ina Cabdi Dacar (danjiraha S/L ee Belgium) weydiiyayna. Wuxuu yidhi nimankii waxba weli inooma hayaa. Markaan waagii dhoweyd ee an norway tegey ayaan ku idhii bay ahayd. Dee maan nimanka ashkatayno? Waanse helaynaa idaacada. Anigaa ku idhi. Waan keenaynaa.


S. Doorashadii waatan dib loo dhigay. Adigu ma isa soo sharraxaysaa doorka?


J. Maxaa iga hortaagan haddaan isasa soo sharraxo?


S. Dee moojidaada. Ma warbaan kuu hayaa anigu adigaan wax ku weydiiyaye? Waxaanse ku weydiiyay maxaad doorka dadka ku odhanaysaa igu doorta ka dib markaa lix sanno M/weyne ahayd ee aanad ummadda waxba u qaban?


J. Umadda iyo dalkaba waan u qabtay. Mishkiladu waxa weeye waxii aan qabanay baanaan umadda u sheegin bay ahayd. Haddase waan u sheegaynaa.


S. M/weyne Xisbi waliba wuxuu ku dhaqmaa qorshe uu ku guulaysto oo codad ku helo oo u gaar ah. Xukuumaddaada iyo xisbigeeda waxa qorshe u ahaa kala qaybinta beelaha. Gaar ahaan Isaaqa oo aad dagaaladii sokeeye boogtoodii ku kala fogayn jirteen. Beelaha qaar oo aad ku beerlaxawsan jirtay inaad ka dhalatay iyo qaar kale oo aad uga sheekayn jirtay xidhiidho taariikhi ah oo idinka dhaxayn jiray. Wixii oo dhan waa laga ilbaxay waanaga la heshiiyay oo adiguna inaad daayac tahay baa laguu arkay. Maxaad dadka ku qancinaysaa?


J. Muwaadin kasti xaq buu u leeyahay in uu doorasho u cararo. Waanan waydiisanaynaa dadka codkooda anagaana naqaan sidaan u helayno. Haye. Taageero igu fillana marlay waan haystaa. Umaddana in jahawreeriyo oo been loo sheego maaha. Dalkana inaan kal jiidanno oo gobolba meel u goyno maaha. Waxa hareeraheenna ka dhacaaya in la eegoo weejaan.


S.(muwaadin kasti kuwa Qaran mooyaane muu iska yidhaahdo) M/weyne waxa suuqa laguu geliyay inaad tahay bakhayl labaduba duuban yihiin oo geedka Tiinka la yidhaa ee aan biyo iyo baad toona u baahnayn ee laamiyada iyo dhagaxa sallaxa ah hadduu doono ka baxa haddaad adigu beerto wuu qallallaa ee maxaa ka jira.? Ma waxa dhagax sallax uu ka helayo ayaad uga liidan lahayd?


J. Hammaan anigu Tiinba beeray bay ahayd? Been rakhiisa iyo dacaayad weeji. Anigu kollay is faanin maayo laakiin aduunka qof aan wax bixini ma jiro.



Madaxweyne aad iyo aad baad u mahadsantay fursadda aad i siisay iyo dulqaadka aad muujisay.


Halkaa markaan marayo ayaaan toosay.


Waa inoo toddobaadka dambe haddii Eebbe idmo.


A. Geeljire


DALJIRE


(Waraysiga Sanadka… Rayaalow Runta Sheeg.)


By A. Geeljire


Dubbe iyo Doolaal duqay weeye magaalo oo dalkooda ilaasha. Waa laba aan kala daalin dariiqna aan wada qaadin. Midba duubka wanaagga dushaasuu ku sitaa iyagaaba is doortay.Waa laba aan debec yeelan oon hadal diirkaba saarin deelqaafna wuu ka dhacaa. Haddana inay is dilaan iyo dudmana loogama yaabo. Waa niman aan dan ka yeelan dadka kay ku arkaan waxay diidan yihiin ee duunkoodu la yaabo derejo uu doono ha yeeshee, kay daafacayaanna inta daaqsinta geela looga soo durki maayo. Ruuxay diiraddoodu haleesho daguugahay ka dhigaan dembina loo qabsanmaayo oo duqoodi Dhanxiirbaa digreetadaa u saxeexay ducana waabu u raacshay. Bartay doodda jilba iyo foodda ay is daraanna waa Danlaawoow mafrishkooda oo ay qadadii dabadeeda iyo duhurka ay ku kulmaan.


Dubbe:Waaryaadhaheen. Waar bal intaynaan wax kale gelin Ugaaskii (C/lahi Yasin) faataxada u mara oo u duceeya in Ilaahay qabriga u nuuro. Aamiin.


Doolaal: Ilaahay naxariistiisa ha ka waraabiyo oo Janadii ha geeyo. Aamiin.


Dubbe:Duca yare. Yeelkadeedee haddii intaaba lagaa helay waa Ilaah mahaddii.


Doolaal:Waar qoladii aydin hoosta ku wadateen ee aydin Qaran lahaydeen waa maxay rasaastan iyo waxan ay shookiyada ku rideen? Magaalada afkaa laga wada hadlaa miyaa gacan iyo waxaa laysula yimaaddaa?


Dubbe:Waar shooki iyo Caliyo layne waa maxay shuqulkan aad la soo baxadeen ee dadka oo iska qayilaya odhanaysaan soo kac waa lagu xidhiyaa? Halkee waxaa la dheelaa? Wallaahi Shookibaad sheegaysaa inay uhda tegi haddii aydaan waxaa beddelin oo sharciga ka baydhaan. Waa maxay Wasiir baa na yidhi soo xidha iyo waxan askartu ku hadlaysaa? Wasiiradu inay qofkii ka soo hor jeesta ee reerkooda ah iska xidhaan halkay ku taallaa? Wallee in laga sheekayn.Waar hooy nabadda hooy.


Doolaal:Waar bilaysku nimaan dembi gelin ma xidhaane waxaa iska daayo maanta Ciiddii ka warran.


Dubbe:Ciidda ma carruur baynu nahay maxaan kaga warramaa? Waar Ciiddaa aad sheegayso ayaaban ku xusuustay eh, sow xalay kuma riyoon anigoo, wax Alla wax ii geeyay mooyaane, Ina Rayaale waraysanaya sidii suxufiyiinta.


Doolaal:Soo Jeedkii baanu khaati kaaga joognay ee ma haddaad riyadaadiina noo keentay mafrishka? Maxaadse weydiinaysay ma waxbaad garanaysaa adigu?


Dubbe:Horta cid baan fursad i siinne saw suxufi tegey baan ahay? Anigaaba iska yaabay. Bal isu kaayo dhegeyso Ina Rayaale. Qudhiisu dab yar muu shidayne.


S. Madaxweyne, Ciid wanaagsan.


J. Ciid wanaagsan adiga iyo dhammaan shicibka reer Somaliland meel kasti oo ay jjoogaanba.


S. Ugu horrayn waad ku mahadsantay fursaddan mar la aragta ah ee aad i siisay inaan waxoogaa su’aalo ah ku weydiiyo. Waxaanse kuu sheegayaa M/weyne inaanan anigu ahayn suxufiyiintan yar yar ee xarfaanta ah ee qalinka dhuuban sita ee aan ahay oday mafrish oo hadalka sidiisa u odhanaya markaa haddii aad hadalada qaar ka booddo dee iska dul qaado illayn ku dhiman mayside.Mise xiniin baa lagu sarayaa? Intaa sawaariikh baa nalagu ganayaa waannu iska dul qaadanaa. Weliba ragga aan kaa joojiyay ee aan anigu kaaga naxay ee Cabdi Cawar leh ee Yusuf Ashfaqe leh ee qaar kaloo badan leh haddaad og tahay billad baabad igu toli lahayd. Iga walla inaanad Kaahin yare dambe dhalayn hadday kugu ridaan.


J. Waar iska wado waxaaga aniga hadal waxba igama qaado eh. “habaar laygu kari waaye”


S.M/weyne waraysugu waa wax la qorayo oo wargeysyada ku soo baxaya oo taariikh noqonaya markaa in arrimaha qaar aynu is weydiino oo ku-tidhi-ku-teenta ka saarno ayaa loo baahan yahay. Intaynaan haddaba siyaasadda dhex gelin dhawr su’aalood oo naftaada khuseeya iyo soo yaalkaa nololeed ayaan ku weydiinayaa. Waadiga beryahan dambe ee aad tadhahday Ingriisida ku hadla eh. Haddii aan Ingriisi kuugu sheego. Let us set the record straight.


1. Berigii doorashada Madaxtooyada ee 2003dii wuxuu ku dooday mudane Cabdi Xasan Buuni, markuu mucaaradka ahaa, inaanad reer Somalilandba ahayn oo aad Ethiopia ku dhalatay kana timi. Maxaa arrintaa ka jira? Halkeedse ku dhalatay?


J. Anigu maan filaynba inay cidi shaki gelin karto Somalilandnimadayda. Laakiin haddan kuu sheego anigu waxaan ku dhashay tuulo yar oo ka tirsan gobolka Awdal.


S. Magaca aabahaa wuxuu ahaa Riyaale intii aanad Madaxweynaha noqon baa la yidhi. Markii dambe ayaa wareegto ku beddeshay oo aad Rayaale (Rooble) ka dhigtay. Maxaa ka jira?


J. Magacaygu Rayaale ayuumbuu ahaa ee waxaan wareegtada ku qoray in dadka sida qaldan u higgaadiyaa ay saxaan.


S. Aabahaa Rayaale Gorod (AHN) muxuu qaban jiray?


J. Dhakhtar buu ahaa.


S. (waar faan weynaa) Mid noocma ah?


J. Dhakhtar dhaqameed buu ahaa dhanka qalliinka ah weliba.


S. Waxaan maqlay weliba wuxuu gaar u qali jiray wiilasha beesha ee da’doodu u dhaxayso 6 illaa 12 sanno. Sidaa ma ahayd?


J.Haa. kollay adigu waa jirtay.


S.Ma ahaan jirtay Gaashaanle Sare oo ka tirsan ciidamadii Nabadsugidda ee Dawladdii Keligii-taliye Siyaad Barre?


J. Haa. Sida dadka oo dhamiba ugu soo shaqeeyay xukuumaddaa ayaan anna ugu shaqayn jiray.


S.1988kii markii ay xoogaggii SNM la dagaalamayeen xukuumaddii Siyaad Barre ee ay dadka badan ku laysay Berbera ma joogtay oo taliyaha Nabadsugidda ma ahayd?


J. Haa.


S. Magacaagu mar ma ku soo baxay oo ma ku jiray liisto rag madax ah oo lagu eedeeyay inay geysteen gefef Aadaminmada ka baxsan iyo falal dembiyeedyo kale?


J. Haa. Way jirtay laakiin si qalad ah ayaa laygu daray. Anigu anigaaba dad badan ka badbaadiyay xadhig iyo dil.


S. Intii u dhaxaysay burburkii xukuumaddii Siyaad Barre iyo intii aanad noqon Madaxweyne ku- xigeenka maxaad qaban jirtay?


J. Waxaan ahaa Ganacsade.


S. Waar hadalka israaciyoo illayn naga iibin mayside. Maxaad ka ganacsan jirtay?


J. Lo’da ayaan dhoofin jiray gaar ahaan dibida waaweyn.


S. Oo maxaad qaadkii aad keeni jirtay ugu reebaysaa ma ceebbaa? Nin raga oo shaqaysta baad ahayde. Xaaraantan la yidhi waad daldalataa ee aad if iyo aakhiroba ku gubanayso isagaa kuu dhaamay eh. Ma keeni jirtay qaadka Boondaraha la yidhaa?


J. Haa mar mar isna waan ka ganacsan jiray.


S. Ma kacday oo shirkaddii yarayd ma wadi kari weyday?


J. Adigu ganacsigii wuu xumaaday sidaas baanu u joogsaday.


S. Intii aanad M/weyne ku xigeenka noqon Hargeysa maw timi inuu Cilmi Kabaal oo markaa ahaa taliyaha Booliska uu shaqo ku qoro gaar ahaan Talie degmo oo Laanta Socdaalka ah(immigration dept.)?


J. Way jirtay.


S. Markii dambe isaga iyo Ina Sh. Cali Jawhar ma kuu geeyeen Cigal oo KU-xigeen ma kaa dhigeen?


J. Adigu…. Soco.. Haa.


S. Markiiba qofkii u horreeyay ee aad shaqada ka eriday ma noqday Cilmi Kabaal.


J. Ma jirin ee masabid bay ahayd.


S. (khabar mafias buu na moodayaa daa koba ha dafiree)Mahadsanid M/weyne. Haddaynu haddaba dhankii siyaasadda iyo Madaxweynenimada u baydhno. Iminka lix sanadood ayaad Madaxwene ahayd. Maxaad is leedahay waad u qabatay dalka iyo dadka ee horumar ah?


J.Anigu wax badan ayaan dalka u qabtay. Wixii aan qaban karayay waan qabtay. Wixii kalena ma qabsoomayaan baan idhi dee. Doorashooyinkii oo dhan baan qabtay. Adigu marlay wax naga dhimmanna way jirayaan. Waayo dal yar oon la aqoonsanin baan nahay oon caalamka meel na ictiraaftay eyna jirin markaa wax walba ma wada qaban karno ayaan qabaa anigu fikir ahaan. Markii lay dhaarinayay anigu wax keli haata ayaan ku dhaartay. Waxay ahayd inaan daacadnimo ku shaqeeyo. Tiina waan ku shaqeeyey. Yaah. Ma garatay?


S. Xaggaan ku gartay M/weyne wuxuunbaad isu kay dhex dhigtay eh.Waar yaa Ilaahay yaqaan?


Haddaan doorashada su’aal kale kaa weydiiyo. Doorashooyinku ma qorshe horumarineed oo aad adigu curisay buu ahaa mise mid aad dhaxashay oo aad fulintiisana ula sinnayd Baarlamaanka iyo Ururradii ka qayb qaatay ee saddexda xisbi ka soo hadheen? Sidaadse adigu ugu faanaysaa keligaa ee aad dadka dheerayd?


J.Anigu Madaxweyne ahaan fulinteeda ayaan ku dadaalay. Waxa weeji haddii aanu Madaxweynuha iyo xukuumaddu fulin oo aanay miisaaniyad u samayn ma soconayso ayaan qabaa anigu.


S.Doorashayooyinkii dib ayaa loo dhigay. Waxaad beryahan dambe isku adkaynaysay diiwaan gelinta codbixiyeyaasha oo aad saddex sano hor taagnayd. Iminka waxa la leeyahay shirkad ay leeyihiin niman aad isku beel tihiin ayaad qandaraas aan lagu tartamin ku siisay waraaqaha aqoonsiga ee dadka lagu diiwaan gelinayo sidaa darteed waxaa meel dhigatay inaad ku boobto doorashada diiwaan gelin musuqmaasuq ah iyo waraaqo qaraabo kiil ah. maxaa arrintaa ka jira?


J.Adigu nimanka shirkadda ah ee qandaraaska la siiyay waa reer Awdal laakiin waa muwaadiniin. Xaqna way u leeyihiin. Tani boobka ee aad sheegaysana. Anigu haddeed waxaan ka idhaaba majiraan. Been weeye ayaan ku leeyahay. Waa dacaayadda Kulmiye iyo xaasaskooga.


S. Berigii hore Kulmiye ayuumbaad odhan jirtay eh iminka “iyo xaasaskooga” ayuumbaa lagaa soo daayay. Sawdigan xaasaskiina sas ka qaaday. Aan su’aalaha ku noqdee, M/weyne waxa adiga iyo wasiirradaadaba laydinku eedeeyaa inaydin tihiin dad u soo tafaxaytay inay dalka hanti ka urursadaan oo musumaasuq ku sifoobay. “fule xantii ma mooga” ayaa la yidhi. Maxaad ka odhan lahayd arrintaa?


J. Dee maan ku celcelinuun? Hore ayaan u idhi meesha wax la musumaasuqaaba ma yaal. Yaah? “malikul mawd aqal madhan muxuu ka guri?” ayaa la yidhi.


S. Taana ma xasaaska Kulmiye ayaa yidhi?


J. aniga hadal afkayga ha ku ridin.


S. sida la sheegay guryo ma ka dhisatay Qaahira, dalka Masar oo iminka carruurtaadu ma ku nool yihiin halkaa?


J. Carruurtaydu Qaahira dugsiyo ayay kaga jiraan laakiin guryo kama iibsan.


S. Gurigaa Madaxtooyada ma laga qaada lacag shandado ku jirta oo debedda ma laguu geeyaa?


J. Maya.


S.Baloodho badan oo dhul ah meheredado yar yar ma laguu iibiyaa oo magac kale ma lagu qoraa sidii uu darawalkii hore Xaaskaagu, Abshir, warbaahinta u sheegay?


J. Maya.


S. Lacagta dekedda Berbera ka soo baxda ee aan miisaaniyadda xukuumadda ku jirin iyadoo shandad lagu sido, sida la sheego, gurigaaga ma la keena?


J. Maya.


S. Shirkadda Total ee shidaalka ee saldhiggeedu yahay Berbera lacagtii ay xukuumadda siin lahayd adiga gaar ma laguu siiyaa sida wararku sheegayaan?


J. Maya.


S. Adhigan aad u xidhay ninka Sucuudiga ah ee AlJaabiri la yidhaa dhawr doolar ayaa si gaara kuugu saaran baa la yidhi. Ma jirtaa?


J. Maya.


S. Huteelka wayn ee Boorame ku yaal qayb baad ku leedahay baa la yidhi. Ma jirtaa?


J. Maya.


S.Waar iminka ma Hiindi baad i moodaysaa? Waxan oo “Maya” ah ee aad isu kay daba gelisay ma inaan kaa rumaysanyo ayaad moodaysaa? Illayn midh xalaala ma taqaanid ninyow? Wallaahi waxay sheegayeen waa dhab. Waar yaadhaeen.


J. Oo miyaynu murmaynaa mise waxbaad i weydiinaysaa? Sawdigii lahaa suxufi baan ahay. Ta kale inaan Madaxweynihii dalka ahay oo lay doortay oo aan doorashadii helay miyaanad ogayn? I am the president of this country. Be careful.


S. Dee maxaan sameeyaa? Wixii oo aad sidaa u wada liqday oo aanu arkaynay baad dafiraysaa. Iminkana iska dhaafoo, Mr. President, aan halkii ka wadnee. Xukuumaddaada waxa lagu sheegaa midaan haybad lahayn oo beenta kala miista oo tayo xun oo aan waxba ku wanaagsanayn. Maxaad ku difaacaysaa arrintaa?


J. Xukuumadu wixii suurta gal ah way qabanaysaa. Wixii kalena ma qaban karto. Waan kuu sheegay taa. Anigu qaddiyadeena inaan cid walba gaadhsiiyo oo albaab walba garaaco ayaa layga yaqaan. “Jaarkaaga ma dooratid ee Ilaahay baa kuu dooray.” Baa la yidhi. Dayaarado ayaan maxawil ku raacay. Haye.


S. Marar badan oo aad iska dhooftay waxaad la soo noqotay shirkado ayaa iga daba imanayaa, khadiifad casna waa laygu soo dhaweeyay, casuumad baan ka helay wax noocaas ah oo aanay sakaaro ka biirsan. Meeye sharikadihii?


J. Kollay adigu dib u dhac wuu jiraa. Waxanna wax gacanteena ku jira maaha ee wax dad ku xidhan. Markaa waan sugaynaa. Ma garatay?


S. Wallaahi waxaan ka naxaa raggad shan sanno horoodi ku tidhi “shaqo ayaan idinka qorayaa shirakadaha ajaanibka ah ee iman doona” ee weli sugaya. Innaa Lilaah. Aan ku su’aale waxan aad tidhaado markaa debedda ka soo noqoto. “waan qarinayaa cadaw badan baynu leenahay” waa maxay?


J. La sheegi maayo. Waayo cadawgii dibed iyo gudaba weli wuu jiraa.


S. M/weyne waxa la sheegay oo weliba Wasiirka Maaliyadduna fagaare ka sheegay inaad sanadkan u dambeeya xilkaaga uun aad waxoogaa wax qabad yar ah dadka tusayso si aad cod uga hesho. Ma u malaynaysaa inaad sidaa wax ku helayso?


J. Kollayba annaga waajib baa na saaran. Mucaaradka waxba ma saarna. Meelahaa uun ha ka qaylyaan. Wixii aan qaban karno waan qabanaynaa waqti kasti ha ahaatee. Dalkana aan kula xukumo ma jirto anigaa lay doortay.


S.(Halkuu haddana iila kacay? Waar illayn belo. Doorashaan helay ayuumbay kaga dhegtay xilkiiba ka dhmaaye) M/weyne, waxa lagaa soo weriyay inaad tidhi anigu dadka uma baahni markay doorsho timaadana codkooda 30,000 oo shilin baa ii haya oo dad mab’ leh ma aha ee maxaan iskaga daalinba? “Ha karaama seegina habaar laygu kari waaye” maxaa ka jira arrintaa oo runtii ficilkeedu kaaba muuqdo sidaad u dhaqanto marka la eego?


J. Kollay doorashayooyinka waxoogaa kharashaadi way baxaan oo kuwii horaan garanayaa ma hawl yara. Hadeedna kollay kharashaad way bixi iminka se ka sii hadli maayo ee waqtigeeda ha la gaadho. Sideedabana nin qirtaayi ma jiro taas oo kale.


S. M/weyne sidaa ka war qabto dalkan dhiig baa lagu soo xoreeyay ay dadkii SNM ahaa u hureen. Kumanaankii qof ee u dhintay iyo hantidii ku burburtay waxa la siistay dalka iyo dadkiisa oo wanaag iyo walaalnimo ku wada dhaqma. Waana ta suura gelisay inaad M/weyne noqoto adigoo sarkaal sare ka ahaa xukuumadda dadka xasuuqday. Haddaba niyad wanaagga laguu muujiyay ee laguu igmaday inaad dadka walaalayso dalkana hore u mariso maxaad ugu beddeshay inaad Beelaha Isaaq isku dirto halgankoodii ay ku madheenna aad baabiiso oo caydo adigoo u adeegsanaya qaar wasiirro ah oo iyaga ka soo jeeda dhalasho ahaan? Miyaanay taasi arrin murugu leh oo cawaaqib xumo inna dhaxalsiin karta ahayn? Maxaadse u tidhaahdaa waa lay qabyaaladaynayaa marka wax lagu weydiiyo?


J. Horta waa runtaa oo dalka dhiig baa lagu xoreeyay. Waxa kelihaata ee aan dadka ama Somali kale kaga duwanahayna waa heshiiska iyo nabadda aan gaadhnay. Waxaan leeyahay nabadda ha l ilaaliyo oo yanaan dalka kala jiidanin. Tani wasiirrada aad sheegtayna. Anigu ma soo farin. Hadal xunna ha odhanina ayaan ku idhi bay ahayd. Haddana anigaa la hadli doona. Kollayna guddi wasiirro ah ayaan u saari oo arrinta eegta. Tani qabyaaladdana dee maaha in laygula kaco waxaan Ina Cigaal lagula kici jirn oo xataa mushaharkii yaraa layga qandhuufto oo layga gooyo.


S.Guddidaasaaban ku xusuustaye. Guddiyadii badnaa ee aad saartay ee hore maxay keeneen?


J. hawshoodii way wataan. Kollayna waan ka war sugi doonaa. Guddi M/weyne Ku-xikeenku guddoomiye ka yahay baan u saaray bay hahayd. Waan sugaynaa.


S. Wasiirradaa xanuusada debedda ayaad u dirtaa Mujaahidiintii dalka u naafowdayna beysteyn dhexda ka daloola ma siisid weliba cay baad ugu dartaa iyo af lagaado. Maxay ku dhacday?


J. Sidaan marar badan sheegay mujaahidiinta in la daryeelo waa waajib. Xukuumaddaba rag mujaahidiin ahaa way ku jiraan oo Yusuf Tallabo ka mid yahay. Insha Allaa wixii aan u heli karno waxba ka hagran mayno. Waan u dadaalaynaa.



Madaxweyne malaa waad yar harraaday waxoogaa macaanana waadigii lahaa ee aan yar shaahayno oo soddoon daqiiqo ka dib isku soo noqonno.



Waa inoo is arag dambe haddii Eebbe idmo.


A. Geeljire